Rob van Heelsbergen speelt piano in hetzelfde jazzsextet waar ik trompet en bugel speel en ik heb hem gestimuleerd om zijn kennis over versterkers op dit forum te delen. Rob heeft mij aangeboden om een klein voorversterkerje te bouwen en wel zodanig dat er geen 9 V batterij nodig is maar dat de benodigde energie uit de versterker zelf gehaald wordt. Vorige week heb ik mijn versterker bij hem gebracht zodat hij kon bekijken hoe dat er uit zou kunnen komen te zien.

Rob heeft de ingangsweerstand van de versterker gemeten en vond dat die 47 kilo-ohm was. Dit is hoog genoeg voor mijn actieve akkoestische basgitaar en voor mijn passieve fretloze basgitaar maar te laag voor het piëzo element van mijn contrabas. Rob heeft de sporen op de print naar de voorversterker gevolgd en hij heeft zo uitgevonden waar de 47 kilo-ohm weerstand zat. Hij heeft deze weerstand vervangen door een weerstand van 1,5 mega-ohm. Met deze weerstand werkt mijn contrabas met Shadow piëzo's prima op de Torque versterker zonder dat een extra voorversterker nodig is. Voor de beide basgitaren heeft het verhogen van de weerstand geen noemenswaardig effect. Dit is dus uiteindelijk een zeer simpele en goedkope oplossing van het probleem.

Wij hebben gisteren ook nog wat proefjes gedaan met een piëzo element onder de kam van mijn contrabas maar ik denk dat Rob daar zelf wat over zal vertellen als die proefjes afgerond zijn.

De Wilson opnemers zitten vlak onder de snaren! Het snaargeluid is daardoor dominant aanwezig terwijl het typische baskast geluid minder zal terugkoppelen. Dat veroorzaakt uiteraard meer het elektrische bas geluid. Voordeel is dat het rondzingen (dat verwacht ik tenminste) ook veel minder is. De Schertler is een elektrostatische opnemer bevestigd tussen de brug vleugels begrijp ik. Deze heeft zijn eigen voorversterker. De spec. die erbij hoort is door de voorversterker bepaald. Het voordeel is dat de match daardoor door de fabrikant is gemaakt en niet verziekt kan worden door andere (voor)versterkers. Een elektrostatische opnemer hoeft absoluut niet beter te zijn dan een piezo opnemer en zeker niet indien het een piezofilm is. Het opnemen in de brugvleugels geeft meer kastgeluid mee. Het opnemen in afstandsverstellers in de brugpoten geeft weer meer kastgeluid mee, maar de toevoeging van deze instellers is weer het toevoegen metaal (er bestaan ook wel houten) waarvan de invloed op de klankkleur duidelijk waarneembaar is.
Een uitgebreid onderzoek is hier te horen en te lezen: http://iwk.mdw.ac.at/Forschung/english/dbb/dbb.htm
Het dichtsbij de natuurlijke klank zit je volgens mij tussen de voeten van de brug en de kast. De terugkoppeling (rondzing problemen) zijn daar uiteraard een stukje groter, maar meestal valt dat nog wel mee. Je hebt twee voeten en dus twee overdrachtspunten. Hoe je daar optimaal mee omgaat is wat ik verder wil onderzoeken.

De Hevos versterkers zijn evenals de Clarus klasse-D versterkers. Het grote voordeel daarvan is dat het schakelende versterkers zijn die vrijwel niets dissiperen terwijl ze enorme vermogens kunnen afgeven. Het principe bestaat al heel lang, maar omdat de schakelfrequenties van de toegepaste MOSFets de laatste jaren enorm zijn toegenomen is het frequentieverschil tussen het schakelen en het audiogebied zo groot geworden dat eenvoudige filtering voldoende scheiding aanbrengt en het elkaar niet meer bijt zogezegd.

Rond buizen in de (voor)versterkers zowel voor studio microfoons, vele guitaarversterkers maar ook de zogenaamde top hi/fi versterkers, zijn hardnekkige mythes ontstaan die nog dateren uit de tijd van Tempo doeloe. Er zijn veel betere oplossingen te bedenken. Het verkoopt echter goed en er zijn hele hordes mensen die er nu eenmaal veel geld voor neertellen. Het zei zo!

Het gesjouw met je instrument en je apparatuur is natuurlijk erg vervelend. Daar probeer ik nu nog juist wat betere oplossingen voor te vinden. En die zijn er nu met de komst van de goedkope klasse-D versterkers. Compacte boxen met toch goed geluid zijn n.l. best te bouwen. Het rendement neemt echter steeds verder af. Maar power kost niets meer dus kan je compacter en lichter bouwen. De TEN2 is daar al een voorbeeld van maar het kan nog ietsje beter!
Rob

Beste Adriaan,
Iets uitproberen is altijd goed, maar naast dat je niet alle bewegingen van de kam detecteert ga je ook de overdracht van de kam zelf sterk beinvloeden. Je geeft de kam n.l. een derde poot. Tevens zal er drukverdeling plaats moeten vinden over 3 poten. Dus je krijgt maar een klein gedeelte van de energie door de piezo. Dus een kleinere signaal. En hoe regel je drukverdeling? Het fysisch gezien een onbepaalde constructie, tenzij je middels een drukveer de drukverdeling vastlegt. Ik zie meer problemen ontstaan dan oplossen! Er is weinig reden om dan maar niet gewoon een enkel element onder een enkele voet te zetten zoals nu gebruikelijk is. Wat is de meerwaarde van de poot in het midden? Ik zie alleen maar nadelen!

Wat ik ook toevallig heb uitgeprobeerd bij de EUB is de kam op de houder die eronder zat (dus de originele versie met de houder van het element erbij zoals deze was aangeleverd) op mijn zelfgemaakte element in het midden van de houder te zetten. Op die manier had ik dus de kam a.h.w. tot een enkele poot teruggebracht. De stabiliteit was groot genoeg omdat het oppervlak van de element al groot genoeg was. Het resultaat was heel erg slecht. Ik heb niet begrepen waarom, maar het was wel duidelijk dat je niet zomaar van twee poten naar een enkele poot kon gaan. Niet dat dit een vergelijkbare proef is, maar wel dat je niet zulke fundamentele dingen kan doen zonder onvoorstelbaar grote klankverschillen te krijgen.

Rob

Rob

Schertler B. Maar ik moet zeggen dat ik mijn enthousiasme voor dat element ben kwijtgeraakt, ik vind dat het de hogere tonen niet adequaat weergeeft, een beetje kaal en droog, terwijl het laag te 'boomy' is naar mijn zin. Inderdaad zit er een soort kurk achtig dingetje in de kam (dat er tijdens een vliegtuig reis uit vloog trouwens).
Wat mijn Wilson er precies voor een is, weet ik eerlijk gezegd niet meer. Dat element vind ik te weinig de attack weergeven, dus dat kan ik je ook niet echt aanraden, al vind ik het wel beter dan de Schertler (geen boomy laag en een redelijk mooie weergave van het hoog).
Ik heb het een tijdje geprobeerd met het combineren van die twee, met een extra voorversterker. Dat klonk heel aardig, maar was uiteindelijk teveel gedoe naar mijn zin. Ik was veel te lang bezig elke keer om de diverse afstellingen goed te krijgen op twee voorversterkers (de Schertler heeft er ook een) en mijn gewone versterker.
Ik ben dus weer toe aan het proberen van iets nieuws. Het zou leuk zijn om eens iets te vinden waar ik echt tevreden over ben, ook voor mijn portemonnee. Misschien probeer ik wel dat mic systeem waar Adriaan over begon. Zucht....

Philip, ik was vooral benieuwd of je van Schetler de dubbele uivoering gebruikte ( in beide gaten van de kam) en of je bij de Wilson de gebruikelijke 4 voudige K4 gebruikt dus onder elke snaar een opnemer. Ik krijg nu het gevoel dat je van beiden alleen de eenvoudigste uivoering gebruikt, klopt dat?

Verder:
Afgelopen zondag heb ik even naar Jos Machteld op bas geluisterd met alleen een microfoon op zijn bas, waar Adriaan over sprak tijdens het optreden in Veghel. Het was dezelfde combintie met Bram Wijnands piano, drum en een guitarist maar nu op Jazz in Duketown . Hij gebruikt inderdaad een richtmicrofoon van AMT met een voorversterker. Zelf vond ik het geluid  "kasterig" klinken. Halverwege de avond richtte hij  de microfoon wat meer in de richting van het f-gat waardoor er meer laag bij kwam, maar niets om over naar huis te schrijven eerder inderdaad wat boemerig. Rondzingen was er niet bij. Geen spoor van te horen. Ik vond het geluid niet mooi. Adriaan had hem ook nog gehoord en vond het minder als in Veghel.

Adriaan hoorde daarentegen ook Janor Bruneel spelen met microfoon op zijn bas. Hij vond dat het beste basgeluid op het festival. Deze gebruikte een MBP603 mic met een KA100 kop. Een KA100 is een omnidirectionele microfoon.  
Zie: http://www.canford.co.uk/ProductResources/ig/3914.pdf
De behuizing wees langs de bas naar boven onder de kam door op ca 5 cm boven de baskast en iets verder weg dus van de snaren. Omdat het een rondomgevoelige microfoon is vangt hij zowel het geluid van de kast op als van de snaren. Daarnaast werd ook een Fishman Full Circle toegepast. Beiden gevoed aan een Headway EDB 1 voorversterker, waarbij middels een volume verhouding en een toonregeling e.e.a. nog te regelen is.  Zie: http://www.headwaymusicaudio.com/product_edb1_spec.pdf

Een rondomgevoelige microfoon lijkt vreemd maar een gerichte microfoon (cardoid of super-cardoid) toegepast als "close mike" bij een contrabas verliest vrijwel geheel zijn richtingseffect omdat de kast zelf als reflector werkt waardoor omgevingsgeluid nog vrijwel even hard doorkomt. Voor het geluid van de bas zelf is een richtingsgevoelige close mike eigenlijk funest omdat deze maar een selectief gedeelte van het eigen basgeluid opvangt. Elke richting is eigenlijk verkeerd.  Een omnidirectionele microfoon zal een veel natuurlijker geluid opvangen. Overigens geldt dit dus ook tijdens een opname in een studio setting.
Zie ook op:  http://www.dpamicrophones.com/en/Mic-University/Application- Guide/Bass.aspx Afgelopen zondag heb ik even naar Jos Machteld op bas geluisterd met alleen een microfoon op zijn bas, waar Adriaan over sprak tijdens het optreden in Veghel. Het was dezelfde combintie met Bram Wijnands piano, drum en een guitarist maar nu op Jazz in Duketown . Hij gebruikt inderdaad een richtmicrofoon van AMT met een voorversterker. Zelf vond ik het geluid  "kasterig" klinken. Halverwege de avond richtte hij  de microfoon wat meer in de richting van het f-gat waardoor er meer laag bij kwam, maar niets om over naar huis te schrijven eerder inderdaad wat boemerig. Rondzingen was er niet bij. Geen spoor van te horen. Ik vond het geluid niet mooi.

Adriaan hoorde daarentegen op Jazz in Duketown Janor Bruneel spelen met microfoon op zijn bas. Hij vond dat het beste basgeluid op het festival. Deze gebruikte een MBP603 mic met een KA100 kop. Een KA100 is een omnidirectionele microfoon.  
Zie: http://www.canford.co.uk/ProductResources/ig/3914.pdf
De behuizing wees langs de bas naar boven onder de kam door op ca 5 cm boven de baskast en iets verder weg dus van de snaren. Omdat het een rondomgevoelige microfoon is vangt hij zowel het geluid van de kast op als van de snaren. Daarnaast werd ook een Fishman Full Circle toegepast. Beiden gevoed aan een Headway EDB 1 voorversterker, waarbij middels een volume verhouding en een toonregeling e.e.a. nog te regelen is.  Zie: http://www.headwaymusicaudio.com/product_edb1_spec.pdf

Een rondomgevoelige microfoon lijkt vreemd maar een gerichte microfoon (cardoid of super-cardoid) toegepast als "close mike" bij een contrabas verliest vrijwel geheel zijn richtingseffect omdat de kast zelf als reflector werkt waardoor omgevingsgeluid nog vrijwel even hard doorkomt. Voor het geluid van de bas zelf is een richtingsgevoelige microfoon funest omdat deze maar een selectief gedeelte van het eigen basgeluid opvangt. Elke richting is eigenlijk verkeerd.  Een omnidirectionele microfoon zal een veel natuurlijker geluid opvangen. Overigens geldt dit dus ook tijdens een opname in een studio setting.
Zie ook op:  http://www.dpamicrophones.com/en/Mic-University/Application-Guide/Bass.aspx
De eerste microfoon die ze aanraden is een DPA 4006 of de 4060 beiden omnidirectioneel. ( de Engelse tussen haakjes tekst deugt overigens niet, het zet veel mensen op het verkeerde been ) Het plaatje laat zien hoe de omni geinstalleerd wordt

De eerste microfoon die ze aanraden is een DPA 4006 of de 4060 beiden omnidirectioneel. ( de Engelse tekst die tussen haakjes op de website staat deugt
overigens niet, het zet veel mensen op het verkeerde been ) Het plaatje rechts laat zien hoe de omni geinstalleerd wordt.

Ik zou je even aanraden niet weer iets duurs te kopen en wederom teleurgesteld te raken. Zo' n omni (of een cardoid) zelf bouwen is veel leuker kost een habbekrats is net zo goed als dat dure spul. De elementen zijn nog minder dan 10 euro. Voor nog geen 50 euro maximaal 100 euro bouw ik dat allemaal zelf. Alleen ik bas niet ....

Als je zelf een omni hebt kun je eens eerst zelf wat experimenteren toch, samen met een piezo opnemer of gebruik eventueel je DPA 4011 op dezelfde manier als de DPA 4006 is te zien op het plaatje?
Rob

Eigenlijk vind ik mijn opnames van mijn bas met de DPA 4011 al perfect klinken, zo klinkt die bas gewoon, dus ik denk niet dat het 'natuurlijker' kan.
Ik heb de versie van Wilson met onder elke snaar een element, in mijn geval vijf, want ik heb hem op mijn vijfsnarige Cosi zitten. Het leuke daarvan is dat je het volume van elke snaar kunt bepalen door het element er wat minder ver in te drukken. Dat is fijn omdat de lagere snaren bij andere systemen weleens wat meer volume krijgen dan de hogere (of zo lijkt het in elk geval).
De schertler die ik had was deze:
http://www.contrabass.co.uk/schertler_stat_sel.htm
Ik wilde net nog even controleren hoe hij heet, maar ik heb hem zo goed opgeborgen dat ik hem even niet kan vinden.
Jammer dat die AMT ook niet de oplossing blijkt. Ik was er al een beetje bang voor, voor dat boomy geluid, omdat je hem in het sleutelgat moet steken. Als ik dat met een gewone mic doe klinkt het ook boomy, zelfs als als ik hem buiten de bas voor het sleutelgat hou.
De DPA die ik heb (die veel langer is dan deze) plaats ik op ongeveer 20 cm van de toets, gericht op de onderkant van de toets. Bij deze bas is dat de enige plaatsing waarbij de bas op de opnames klinkt zoals hij klinkt, durf ik te stellen na alles grondig uitgeprobeerd te hebben. Ik vermoed dat dat theoretisch onverklaarbaar is, maar ja, het is gewoon zo... We moet ik zeggen dat de Cosi een zeer lange toets heeft, zodat de mic gericht staat op een plek die (net) boven de sleutelgaten zit.
Ik heb weleens met een mic gespeeld, maar dat gaf rondzing problemen en bovendien versterkte hij de drums ook akelig hard, dus dat vond ik niets. Als ik de bas opneem, heb ik geen last van de drums door mijn dekentjes systeem, maar dat is live natuurlijk geen gezicht en veel te veel gedoe.
Bijkomend probleem is dat ik mijn box achter me wil hebben staan, wat de rondzing problemen bevordert. En ik speel nog wel eens met drummers die flink tekeer gaan, dus ik moet een flink volume kunnen halen. Niet oerend hard, maar een zacht volume volstaat ook niet.

Dit gezegd hebbende, vraag ik me nu af of die AMT niet goed klinkt als je hem op dezelfde manier richt als ik doe bij mijn opnames. Mogelijk is dan het laag inderdaad wat ondervertegenwoordigd, maar daar zit natuurlijk een knop voor (om dat bij te draaien) op de versterker.
Wat is het toch vervelend dat je dit soort dingen niet gewoon even kunt uitproberen in een winkel, maar gedwongen bent om zoiets gelijk aan te schaffen. Echt heel vervelend!

Rob, ik snap niet goed wat je bedoelt met de kast van de bas als reflector werkt, aangezien het geluid UIT de bas gaat, dus de andere kant op. Hoe kan het dan reflecteren op de kast? Toch pas als het terugkomt?

Het gaat niet om het geluid wat hij zelf produceert in dat geval maar het omgevingsgeluid dus de drummer en echo van de kamer en staande golven. Bij een richtgevoelige microfoon hoop je een extra scheiding te creëren tussen het instrument en al het andere geluid. Alleen al dat andere geluid reflecteert tegen de bas terug de microfoon in. Dus helpt het nauwelijks en misschien wel helemaal niet een richtmicrofoon te gebruiken die dicht op de bas zit. Of de microfoon het omgevingsgeluid nu direct ontvangt (zoals bij een omni) van of via de reflectie van de de baskast maakt weinig uit.
Alleen als je de microfoon helemaal IN het sleutelgat zou zetten heb je er baat bij.
Daarom is het voor mij nog een vraag of een richtgevoelige microfoon wel wat extras oplevert bij een contrabas.

Verder wil ik het onderwerp eigenlijk weer vervolgen onder "microfoons" waar het thuis hoort. Dus lees daar straks nog even verder.