N.a.l. van een tip van Adraan Kragten heb ik samen met onze bassist zijn toets een betere vorm gegeven. Een goede toets hoort gebogen te zijn over de lengte (hol) van de toets. Omdat ik een nieuwe extreem licht spelende EUB in huis heb, heb ik dat gecontroleerd en blijkt dat inderdaad het geval te zijn. Dit hebben we gedaan met gewone ijzervijlen voor het grove werk, schuursponsjes voor het fijne werk en command cleaner voor het polijstwerk. We hebben met een 30 cm lange meetlat gekeken of er overal langs de toets netjes licht onderdoor kwam en de toets dus overal even hol was. Dit was absoluut niet het geval maar na onze behandeling wel. Het resultaat is vebluffend. Voordat we aan deze klus zijn begonnen heb ik internet afgezocht en dan blijkt inderdaad dat toetsen dus kennelijk gebogen zijn! Er wordt echter maar summier over geschreven.
Zie ook hier: http://www.gollihurmusic.com/faq/15-FINGERBOARDS_FOR_UPRIGHT_BASS_WHATS_TO_KNOW.html waar iemand een ongeruste vraag stelt over het hol zijn van de toets.

Waarom ik het hier naar voren breng is omdat tot twee maal toe de bas naar toch wel heel gerenommeerde basbouwers is gebracht omdat snaren aanliepen. In beide gevallen is geknoeid (sorry anders kan ik het niet noemen) met de afstanden van de snaren op de "nut" en "bridge" ( hoe heten die nu in goed nederlands?) met als gevolg dat de bassist zijn vingers kapot speelt! De afstand tussen de E-snaar en de onderkant van de toets was inmiddels verhoogd tot 15mm. Absurd! De afstand bij mijn EUB was slechts 7mm en daar liep niets aan!
Dus heb ik zijn kam weer netjes verlaagd tot slechts 8mm afstand! (dat is niet mis 7 mm eraf!!!) Hij was toen niet blij alles liep aan! Goed toen de toets gecontroleerd. Die was duidelijk niet goed! Twee middagen hebben we samen besteedt aan het afvijlen van de toets. Heel voorzichtig want wat eraf is krijg je er niet bij! Resultaat zijn snaren lopen nergens meer aan en de bas speelt superlicht i.v.m. voorheen! Iedereen blij! Maar waarom lees je zo weinig over deze problematiek! Het luistert super nauw kan ik wel zeggen. Het wel of niet aanlopen van de snaren komt op fracties van 0,1mm aan!! Als de toets niet precies even hol is over elke 30cm langs de toets en onder elke snaar dan kun je het wel schudden!
Rob

Erg genant, dat de desbetreffende vioolbouwers geen goede toets konden maken. Eigenlijk willen we natuurlijk met zijn allen gewaarschuwd worden voor deze mensen! Ik heb zelf 2x een nieuwe toets laten plaatsen door Ferdinand Rikkers uit Groningen op twee verschillende bassen en die liepen helemaal nergens aan, dus het kan wel goed gaan.
Vlakken heb ik andere ervaringen mee: dat is nog helemaal niemand echt gelukt als ik problemen had op mijn fretloze basgitaar of contrabas. Ik hoop dat die problemen nu heel erg lang uitblijven, want zelf durf ik er zelf niet aan omdat het gaat om honderdste millimeters en ik geen enthousiaste en/of roekeloze doe-het-zelver ben. Blijkbaar is vlakken nog moeilijker dan een helemaal nieuwe toets maken ... Onbegrijpelijk dat hier na eeuwen van vergaarde kennis nog zo vreselijk in geknoeid wordt en ook fantastisch dat het jou gelukt is, Rob – daar mag je heel erg trots op zijn!

Philip,
Laten we het op enthousiast houden en niet op roekeloos. Uiteindelijk moest ik hem ook overtuigen dat het ergste wat er kon gebeuren een nieuwe toets is. En niet geschoten is altijd mis! Uiteraard ga ik toch geen namen noemen van degene die het in mijn ogen niet goed oplosten, want het waren echt niet de eerste de beste en je zou toch eerst alle andere beweegredenen moeten kennen. Verhalen zijn nooit helemaal zwart/wit.
Ik zou nog wat (willekeurige) linkjes willen geven die mensen mogelijk i.v.m. met dit onderwerp nog niet kennen:

Hier kun je o.a. lezen wanneer en waarom de toets hol dient te zijn in langsrichting:
http://www.grawert.com.au/setup.html#Plane_Fingerboard

En hier misschien ook:
http://luthierbuilt.net/content/magazine-article/15-sep-2010-733pm/graduated-fingerboard-relief-and-radius

En hier wat technieken en berekeningen erbij:
http://www.nrinstruments.demon.co.uk/InstMain.html
Lees onder J.2) Hollowed-out fingerboard. Wat formules voor de curve!

Rob

Beste Rob
Ik heb ooit eens op deze site over mijn ervaringen met het corrigeren van de toets gesproken maar ik kan niet meer terugvinden bij wiens vraag dat was. Goed dat jij weer een keer opnieuw uitlegt hoe belangrijk het is dat de toets overal dezelfde holling moet hebben. Zodra er ergens maar een lichte bobbel op de hals zit loopt de snaar daar op aan als je de snaar net boven de bobbel tegen de toets drukt.

Gek he dat je je nog steeds moet overleveren aan de willekeur van de luthier...
Luthiers lijken wel magiërs die iets doen met je bas wat voor de gewone sterveling niet helemaal vatbaar is.
Rob, sterk hoor dat je dat durft, zomaar een toets onder handen nemen. Was het ebbenhout ?

Mijn leraar aan de academie is na jaren spelen op dezelfde bas naar een luthier in Nederland gegaan om e.e.a. laten aan te passen. De luthier in kwestie heeft o.a. ook aan de toets gewerkt. Hij is na al die jaren spelen nu pas echt tevreden over zijn bas, da's toch verschrikkelijk ! Al die tijd heeft hij bijna noodgedwongen op een instrument gespeeld dat niet helemaal aan zijn behoeften voldeed omdat de luthier waar hij al die tijd klant was niet in staat was de bas perfect bespeelbaar te maken.

De enige bedenking die ik bij heel het verhaal heb is dat naar mate je de snaren dichter bij de toets wil hebben, de vorm van de toets belangrijker wordt, of zie ik dat fout ? Ik merk dat meer en meer spelers een hoge actie willen en overstappen op darmsnaren of tenminste "soepele" snaren om die goeie oude sound terug te krijgen. Niemand lijkt nog die "seventies-sound" te willen... Hoe hoger de actie, hoe minder belangrijk de vorm van de toets, klopt dat ?

Francis,

Zelf ben ik geen bassist nog een basbouwer maar iemand met de nodige technische inzicht. Als je slappere snaren gebruikt zullen deze ook een hogere amplitude bereiken en zullen deze ook eerder aanlopen lijkt mij. Je hebt dan een grotere afstand nodig om aanlopen weer te voorkomen. Daarvoor neem je dan een hogere kam. De hogere amplitude geldt ook op het punten waar je snaar aangedrukt houdt. Want daar zijn de punten waar het fout gaat. Ergo de problematiek van een juiste vorm lijkt me daardoor niet echt minder te worden. Onder juist wordt in eerste instantie verstaan dat er zeker geen verhogingen langs de oppervlakte voorkomen.
Dat zijn niet het soort zaken dat je zo maar kunt zien omdat het om een fracties van 0.1mm aankomt.
Wat je wel zou kunnen zeggen is dat je bij een grotere actie eerder een volledig vlakke toets kan gaan gebruiken omdat de extra afstand die daardoor dan ontstaat minder gaat uitmaken. Dan mogen daar nog steeds geen verhogingen in voorkomen maar het is eenvoudiger vast te stellen of iets volkomen vlak is dan of de holheid overal constant is. Voor handmatig gemaakte toetsen is dat van belang. Voor een machinaal gemaakte toets hoeft dat niets uit te maken.

Of het ebbenhout was durf ik niet te zeggen. Houtsoorten daar heb ik te weinig inzicht in. Het bleef redelijk zwart tot heel donkerbruin bij het vijlen en wat eraf kwam was allemaal zwart. Dus ik neem aan dat het ebbenhout is.
Een ding staat voor mij vast, deze toets is bij de (handmatige?) fabricage al ondeugdelijk geweest. Het is ook een toets met een vlakke kant onder E snaar.

Rob

Hi Allemaal,

Een toets is af fabriek zelden hol en heeft vrijwel altijd een vlakbeurt nodig. Bedenkelijk dat bekende luthiers hier moeite mee hebben Dit soort problematiek en nog een heleboel andere zeer nuttige info staat in dit boek van de basgoeroe Chuck Traeger:
http://www.amazon.com/Setup-Repair-Double-Optimum-Sound/dp/1892210061

Niet alleen de setup en reparatie wordt goed beschreven maar hij geeft veel info over de theorie achter een optimaal geluid en hoe je dit kunt realiseren. Veel aanpassingen liggen niet voor de hand zoals het inkorten van de endpin of de toets, erg leerzaam! Ik doe al de werkzaamheden aan mijn bas zelf en verricht ook de setup en reparatie aan nieuwe bassen voor een bashandelaar, het is gewoon een kwestie van je gezonde verstand gebruiken, niet bang zijn en rust bewaren. Haast is altijd funest, wat je er te veel af haalt kun je er niet meer bij plakken!

Gr. Ronald

Ronald,
Een vlakbeurt suggereert ( althans zo kan je dat opvatten) dat de toets vlak moet zijn i.p.v. hol. Maar ik neem aan dat je dat niet bedoelde? Af fabriek kan ik alleen praten over mijn supergoedkope EUB die een prachtige holle toets heeft en superlicht speelt. Verder de toetsen van alle 3 bassisten waar ik mee speel zijn allemaal hol. Toetsen worden dus prima hol gemaakt ook voor hele goedkope bassen blijkt. Hoe dat met los geleverde toetsen zit heb ik geen idee van. Als de verwachting is dat een luthier toetsen naar eigen smaak nabewerkt dan kan ik me voorstellen dat ze deze losse toetsen vlak leveren. Maar het mooi hol maken van een toets met de hand lijkt me een crime. Machinaal is dat super simpel. Omdat ook die losse toetsen machinaal gemaakt worden (althans ik neem dat gewoon aan anders kun je niet concureren toch?) lijkt me het vrij dom als je ze niet mooi voorgevormd hol kan kopen. De markt voor losse toetsen is natuurlijk voornamelijk op luthiers gericht denk ik, dus de vraag zal bepalen wat er wordt aangeboden!
Rob

Er zijn allerlei mensuren voor bassen, dus het lijkt me wel dat de toets aangepast moet worden aan de specifieke mensuur van de bas waar je op speelt. Ik vermoed dat dat ook consequenties heeft voor de holling. Toch?
Ik heb twee contrabassen die wat de mensuur betreft enorm van elkaar verschillen. Ook de toetsen verschillen enorm – qua lengte bijvoorbeeld. Ik weet dat nu de vraag gaat komen wat het verschil dan wel precies is, maar mijn Pedrazzini is in de revisie en ik moet bekennen dat ik niet meer precies weet hoe het ook weer zat met die bas. Wordt vervolgd.
Wel weet ik dit: op mijn Cosi staan de snaren hoger dan op mijn Pedrazzini, terwijl het speelgemak groter is (zodat ik zeer verbaasd was om te horen dat de snaren hoger staan) en de klank is helemaal vol – terwijl ik dat niet vond van de Pedrazzini, die minder speelgemak gaf dan de Cosi, terwijl de snaren dus lager stonden (zo laag dat ik het idee had dat de klank niet meer optimaal was). Het is al met al een wondere wereld, die van de bespeelbaarheid en de klank van de contrabas. Geen pijl op te trekken, lijkt het wel. Behalve dan dat vioolbouwer Hamoen, die de Pedrazzini onder handen heeft, me bezweert dat hij de ideale hoogte van de snaren kan berekenen aan de hand van de specifieke gegevens van de bas. Ik ben benieuwd: het scheelt een hoop gedoe als zijn theorie klopt!

Nog even dit, als reactie op een andere post op deze site: hoezo kiezen bassisten tegenwoordig overwegend voor darmsnaren? En McBride, Spalding, Holland, Clarke en Patitucci dan? Eigenlijk is Haden de enige bassist van de toppers die een min of meer darmsnaarachtig geluid heeft! Darmsnaar geeft enorme problemen: door de elasticiteit van die snaren wordt snel spelen een probleem (luister bijvoorbeeld naar Haden); die dingen vliegen alle kanten op. Daar staat natuurlijk tegenover dat de sound vaak erg mooi is: warm en vol en toch nog aardig gedefinieerd. Ik hou vol dat ook wat de sound betreft darmsnaren niet superieur hoeven te zijn. Allemachtig, wat ben ik blij met de sound van mijn bassen, terwijl ik dus geen darmsnaren gebruik.

Philip,
Helemaal duidelijk. Ik had nog niet ver genoeg doorgedacht dat losse toetsen natuurlijk voor de veel ruimere markt van verschillende mensuren zijn bedoeld. Ben ik even blij dat het goed is gegaan met onze aanpassingen en we niet aan een nieuwe toets moesten beginnen.
Rob

Philip,

In één van mijn vorige mails noemde ik deze link:
http://www.nrinstruments.demon.co.uk/InstMain.html
Lees onder J.2) Hollowed-out fingerboard. Wat formules voor de curve!
Het heeft ons enige hoofdbrekens gekost om precies te begrijpen wat er stond maar het is mij wel duidelijk geworden hoe je e.e.a. kunt berekenen. Alles gaat echter wel uit van een veronderstelde optimale actie die je wenst. Hier wordt daarvoor op een bepaald punt een ratio h van 1/200 voor genomen. Ik stel me zo voor dat dit artikel voornamelijk voor de klassieke viool/cello/bas bouwer is geschreven waarbij met geringere acties wordt gewerkt, maar dat kan ik mis hebben. Wat ik alleen maar wil zeggen is dat de berekeningen gewoon bekende materie is voor het kiezen van de vorm van de toets.

Uiteindelijk hoe hoger je de snaren wilt hebben om bij hard trekken geen slap te krijgen hoe zwaarder het speelt. Dat is evident en de keuze is aan de bassist.

Indien we het over de hoogte van de snaren hebben in het algemeen neem ik aan (als ik het verkeerd heb zeg het even) dat men steeds de hoogte aan het einde van de toets wordt bedoeld. Toetsen zijn echter lang niet allemaal even lang heb ik gezien (uitgaande van eenzelfde 3/4 bas) en dus is dat eigenlijk geen goed referentiepunt. Een langere toets komt dichterbij de snaar uit dan een kortere terwijl de maximum actie gelijk kan zijn. Met het voorbeeld wat in het document staat gaat door het hol maken van de toets met slechts 0,9mm de afstand van 6,9mm naar 3,3mm (lengte snaar brug-kam=69cm)
Bij mijn 3/4 EUB (102,5cm snaarlengte) is dat van 13,2mm naar 4,2mm. Daarbij is "holheid" ca 2,3mm over de lengte van de toets. Je kan dus 9mm winnen (aan het einde van de toets) door de toets slechts 2,3mm uit te hollen. Dan zie je meteen hoe belangrijk dat is.

De bas die wij onderhanden hebben genomen speelt weliswaar veel lichter nu, maar mijnsinziens is het nog steeds niet goed. Vanaf de "nut" (brug) loopt de toets duidelijk veel te snel weg, zodat hij bovenaan nog te zwaar speelt. Daar doe je dus eigenlijk niets meer aan. Ik wil alleen maar zeggen dat het zwaar of licht spelen niet alléén afhangt van de afstand tussen snaar en ondereinde van de toets. De hele vorm is van belang en als ik dat nu zo zie kan daar heel veel mis aan gaan. Ik denk ook dat een seriematige toets die machinaal gemaakt is voor hele series bassen het dus veel beter doet dan een handmatig gemaakte toets.

Tevens is mijn bescheiden mening dat er niet zoveel hocus pocus is. Die ontstaat juist omdat het handmatige eraan zulke verschillen kan opleveren, waarvan je zo met het blote oog niets ziet. En ja, je zult dus experts hebben en klungelaars in de basbouw.
Het gaat hier om uiterst kleine verschillen met grote gevolgen.

De bovenstaande link verwijst ook naar een document wat ik nog niet op internet heb kunnen vinden (hoewel er wel hele series op staan in deze reeks die allemaal over instrumenten gaan) waar heel precies de berekeningen in staan vermeldt n.l. FoMRHI Comm. 1621.
Maar ik denk dat dit precies genoeg is.

Rob

Eigenlijk denk ik dat uiteindelijk geen twee toetsen even lang zijn, behalve voor bassen die in serie of de lopende band worden gemaakt, zoals die uit China en Tsjechië bijvoorbeeld. Maar echt zeker weten doe ik het ook niet. Kan iemand hier zijn licht over laten schijnen? Ik vraag het ook even aan vioolbouwer Hamoen!
Op mijn Cosi staan de snaren dus vrij hoog terwijl het speelgemak zo'n beetje optimaal is. ik snap er zelf geen bal van hoe dit kan en vind het eigelijk wel interessant om hier meer informatie over te krijgen. Dat zou voor contrabasbouwers toch eigenlijk ook zo'n beetje de (aller)belangrijkste info mogen zijn!

Hi Rob,

je hebt gelijk als je stelt dat "vlakken" het vlak/recht maken van de toets suggereert. Dat is ook inderdaad niet het geval, een toets hoort hol te zijn. Met vlakken wordt - hoe verwarrend ook- bedoeld het afvlakken van de heuvels op de toets die het rammelen en aanlopen veroorzaken zodat een toets ontstaat die over de hele lengte dezelfde holling vertoont. Ik vermoed dat de toets van een fabrieksbas eerder gevlakt zal moeten worden dan een handgebouwde, die verlaat niet eerder het atelier als dat deze perfect is afgesteld. Dat heeft natuurlijk alles met de prijs te maken. Of de los gekochte toetsen allemaal dezelfde lengte hebben weet ik niet, maar Chuck Traeger adviseert een te lange toets in te korten tot een hoge C voor Jazz bassisten en een hoge B voor klassieke bassisten, bij allebei moet dan nog wel een kwart inch worden opgeteld voor marge. Hij hangt de theorie aan dat alles wat je niet nodig de beweging in de bas beperkt en daarmee het optimale geluid.

Die operatie heb ik overigens nog niet uitgevoerd

Ronald,
Los gekochte toetsen zijn uiteraard niet even lang, dat kan je zien op de websites waar je die kunt kopen. Ze zullen basiek echter een stuk te lang zijn zodat ze door de luthier op de gewenste lengte kunnen worden gebracht. De toets van een fabrieksbas wordt eenvoudig door een machine gemaakt die dat veel nauwkeuriger kan dan welke luthier dan ook. Niks navlakken. Je moet alleen zorgen dat je de goede houtsoort gebruikt die niet meer gaat vervormen na bewerking onder invloed van tijd en vocht. Maar dat geldt ook bij handmatige bewerkte toets. Ik zeg daarmee niet dat alle fabrieksbassen een betere toets hebben. Want waar tijd en geld een rol spelen wordt overal geknoeid, dus als je een machine maar weer hard genoeg laat lopen dan maakt hij er ook weer een zooitje van.
Mijn EUB (3/4 bas) toets is te mooi om handmatig bewerkt te kunnen zijn!
Rob

Wacht even Ronald – welke hoge C bedoelt Chuck? Als het de eerste is die je tegenkomt op de G snaar in de duimposities, zou het een rare bedoening worden, maar een oktaaf hoger is net acceptabel (al gaat mijn Cosi een terts hoger dan dat, wat ik fijn vind).

Hi Filip, hij bedoelt dus de hoogste C die je kunt spelen op de G snaar (17e positie, anders moeten we wel erg drastisch de zaag er in zetten

Op mijn bas kan ik anderhalf oktaaf hoger, dat deel zou ik toch niet willen missen!

Ik moet er toch echt even op terugkomen. Heeft iemand een contrabas die ophoudt na de 17e positie? Ik kan het niet geloven.

Mijn EUB gaat iets voorbij de 22de positie! (3de G op de G snaar dus). Niet dat het klinkt. Maar ik speel toch geen bas!
Rob

Hi, ook mijn bas gaat tot ver voorbij de 17e positie hoewel ik daar normaal gesproken niet voorbij kom. Chuck gaat kennelijk uit van de speelstijlen die hij kent uit zijn eigen carriëre in de 40ties en 50ties. Ook ik vind het te ver gaan dat stuk er maar gewoon vanaf te zagen. Al is het alleen maar omdat ik op die plaats mijn preamp achter de toets heb zitten. Alles hangt natuurlijk af van je speelstijl en voorkeur. Ik heb verschillende keren een bas gezien met een ingekorte toets (ziet er niet uit trouwens), overigens waren dat bassen van rockabilly slappers. Op die hoge posities is slappen een zeer lastige zaak, probeer je vingers maar eens achter de snaren te krijgen voorbij de 12e positie!

Een van de grappige dingen van zo'n contrabas is dat je de hoge noten kunt 'inspelen'. Naarmate je ze vaker speelt, gaan ze beter klinken. En dan bedoel ik niet dat je techniek verandert of verbetert, het is echt iets van de bas zelf. Als je daar vaak gaat oefenen, zul je merken dat de tonen voller worden, dat ze meer sustain krijgen en dat het plooink plooinkerige gebied steeds kleiner wordt. Hein van de geyn speelt op een bas waar de hoge tonen al helemaal 'ingespeeld' zijn; luister maar eens hoe mooi en vol die klinken! Ik dacht eerst dat het iets van houten bassen was, maar bij mijn gekke koolstofvezel bas gebeurt precies hetzelfde. Eerst klonk hij al wat plooinkerig op het oktaaf op de G snaar, nu klinkt hij al vol tot en de 17e positie en hoger dan dat gaat hij ook met de maand beter klinken.
Ik wil maar zeggen: je kunt eigenlijk niet zeggen dat een bas in het hoog niet klinkt, het is allemaal een kwestie van 'inspelen'.

Overigens: voor het laag van een contrabas geldt ook dat het beter klinkt als er regelmatig op die bas wordt gespeeld.

Helemaal mee eens. Als ik na een vakantie van drie weken voor het eerst de bas weer eens pak klinkt het echt voor geen meter en als ik dan weer een paar dagen heb gespeeld slaak ik altijd een zucht van verlichting dat de klant weer op het oude niveau is. Dat zal ongetwijfeld ook voor de hoge noten opgaan. Ik weet niet zeker waar het mee te maken heeft, wellicht met de houtvezels die na een periode van rust weer de ruimte krijgen om te trillen of zo. Je koolstofbas heeft toch ook vezels of niet Philip?

Ja, maar of een natuurkundige nu wildenthousiast wordt over je verklaring vraag ik me toch een beetje af.

Heb jij er dan een verklaring voor?

Nee, helaas niet... Volgende week spreek ik een contrabasbouwer en een natuurkundige in een en dezelfde ruimte, eens kijken of zij samen iets kunnen verzinnen!

Ronald,
Zou het niet kunnen zijn dat het meer door je eigen perceptie en spelen komt dan door de bas? Ik speel piano en als ik na drie weken vakantie weer piano ga spelen klinkt het totaal anders zelfs als ik op mijn keyboard ga spelen! De belangrijkste oorzaak is gelegen in het feit dat je de acoustiek van eigen omgeving na 3 weken ontwent bent. Na 4 weken nog meer. Je bent gaan wennen aan de nieuwe vakantie situatie die meestal totaal anders is (tent of caravan of bugalow en veel buiten, whatever). Kom je dan thuis dan klinkt alles gewoon heel anders en dat valt met name bij instrumenten op. Afgezien daarvan zal je ook weer even zelf de draad weer moeten oppakken ( nogal letterlijk bij een bas ). Dus je bas klinkt gewoon anders. Na een uurtje klinkt het weer als vanouds. Maar niet omdat de bas of piano zelf ineens anders zijn gaan klinken!
Je zou het eens moeten opnemen voor en na je vakantie dan zul je zien dat het geen hout uitmaakt! Alleen maar perceptie!
Het is natuurlijk wel zo dat als je lang op bas speelt dat hij steeds beter gaat klinken. In die zin: hout is een "levend materiaal" dat onder invloed van de tijd en vocht verandert. Maar dat is een langdurig proces dat jaren doorgaat.

Rob

Het kan toch wel iets sneller gaan, geloof ik. Ik heb nu een paar jaar niet op mijn houten Pedrazzini gespeeld (alleen op mijn Cosi) en hij klinkt nu alsof ik overnieuw moet beginnen. Toen ik hem kocht, mocht ik hem 3 weken op proef houden. De derde week klonk hij 2x zo goed als de eerste week. Let wel: ik was niet op vakantie geweest of zoiets toen ik hem ging uitproberen. Het verschil was zo groot dat het voor mijn vrouw (geen bassiste) ook heel duidelijk was. Rara hoe kan dat.

"hoezo kiezen bassisten tegenwoordig overwegend voor darmsnaren? En McBride, Spalding, Holland, Clarke en Patitucci dan?"

Ik ga niet om met die club (McBride, Holland...) en heb zelfs niet gezegd dat iedereen op darmsnaren overstapt. Ik beboelde eigenlijk ook niet echt "darmsnaren" maar die hybride dingen zoals pirastro ze bijvoorbeeld maakt.
Vrienden bassisten in mijn buurt experimenteren daar wel mee.

Ziezo, Philip, ook weer rechtgezet !

Philip,
Mijn filosphy:
Hout zal voortdurend werken onder invloed van temperatuur en onder invloed van vochtigheid. Het verschil tussen zomer en winter is b.v. in Nederland binnen erg groot omdat we in huis verwarming hebben. Zomers vaak tussen 90-100% en swinters tussen 30 en 60% om maar eens wat te noemen. Als je veel op je bas speelt creeer je warmte in de bas en zal deze a.h.w. de bas droger maken doordat het vocht verdampt. In rust trekt het er weer in. Als er meer vocht tussen de vezels zit zal dit ook een dempende werking hebben. De vochtbalans wordt dus voortdurend veranderd. Dit is op zich een vrij snel proces en ik kan me dus voorstellen dat als je gaat spelen op een bas die maanden tot jaren niet bespeeld is geweest dat zo'n effect als jij beschrijft gebeurt gedurende enkele weken. Het voortdurend werken van het hout laat ook microscoop kleine scheurtjes ontstaan die je niet hoeft te zien maar die wel de klankkleur van een bas veranderen. Het is eigenlijk een proces dat nooit stopt en dat bedoelde ik met langdurig. Naar wat ik van gehoord heb van andere bassisten kun je horen dat een bas waar veel op gespeeld wordt in de loop der jaren ook steeds mooier en doorleefder gaat klinken. Dus er zijn allerlei processen gaande die dat best kunnen verklaren.
Niettemin is het ontwennen aan de acoustic van je standaard leefomgeving als je 3-5
weken op vakantie gaat een heel sterk verschijnsel. Althans dat geldt voor mij en mijn piano!
Rob

Ik vind het knap dat je iets hebt bedacht Rob! Als ik het goed begrijp denk je dus dat er twee processen aan het werk zijn, een proces dat vooral invloed heeft op de korte termijn (vocht) en een op de lange termijn (scheurtjes)? Ik weet niet zeker of de toename van volheid en sustain van de hoge noten, die echt heel radicaal kan zijn met de jaren (van een kort plooink naar een lange, volle toon) verklaard kan worden uit de scheurtjes, maar je waagt een dappere poging tot een theorie.
Dat zou dus betekenen dat ook in mijn koolstofvezelbas het vocht zich ophoopt en er kleine scheurtjes ontstaan, want dat instrument is even vatbaar voor deze ontwikkelingen (waar ik zelf trouwens heel verbaasd over was).
Bedoel je snaren als Pirastro Obligato Francis? Die vind ik ook heel lekker spelen en mooi klinken, maar wel een beetje snel slijten en ontstemmen trouwens.

Philip,

Het zijn juist de microscopisch kleine scheurtjes of zo je wilt het losser gaan zitten van het verband tussen de onderlinge vezels die de flexibiliteit van het hout voor kleinere trillingen doen toenemen. Daarom worden de hogere harmonischen beter. De demping neemt af waardoor omdat er minder wrijving tussen de vezels is. Daardoor zal hij langer blijven zingen.
Goed, bij een koolstof bas (maar ik begrijp dat er maar heel weinig van bestaan of misschien is Cosi wel de enige? althans ik vind er niet veel over op internet)kan ik daar pas over meepraten als ik begrijp hoe dat ding in elkaar zit. Is dat een compleet glasfiber bas?
Ziet er niet zo uit? Je zou in ieder geval denken dat het zich dan aanzienlijk minder gevoelig toont voor vocht en tijd tenzij er weer hout of i.d. is verwerkt?
Rob

De toets is van ebbenhout, maar verder is hij toch wel in zijn geheel van koolstofvezel. Naast Cosi, is Luis and Clark een vrij bekend merk: (http://www.luisandclark.com) Je kunt hier wat over zulke bassen lezen: http://www.stringsmagazine.com/article/default.aspx?articleid=21723

Het is evident koolstofvezel bassen in hoge mate ongevoelig zijn voor vocht en veroudering! De koolstofvezels zelf zijn geheel ongevoelig maar de lijm (hars) waarin ze gevat zitten is wel degelijk enigszins gevoelig voor vocht, veroudering, micro scheurtjes en hechting met de koolstofvezels. Realiseer je dat de hars verreweg het grootste bestanddeel is! Daar wordt veel onderzoek naar gedaan omdat het als bouwmateriaal voor heel veel zaken wordt gebruikt. En ook de mechanische structuurwijzigingen zoals microscheurtjes door belasting en veroudering zijn daarbij van groot belang. Het is gewoon aanwezig. De hechting tussen de vezels en de hars wijzigt daarbij ook! Het is dus zeker goed denkbaar dat de structuur onder invloed van het voortdurend fibreren wijzigt. En dus ook daarmee de flexibiliteit! En dus de klankkleur! Dus fysisch gezien is het alleszins verklaarbaar! Nu is onderzoek naar klankkleur op zich niet iets waar bakken met geld voor beschikbaar zijn denk ik. Dus zul je het voorlopig moeten doen met je eigen subjectieve waarnemingen! Het grote voordeel is dus dat je een luider, lichter en veel ongevoeliger voor vocht en temperatuur instrument kunt bouwen in vergelijking met hout. Tevens is de reproduceerbaarheid veel beter. Koolstofvezel instrumenten zullen natuurlijk altijd anders klinken dan een natuurlijk product als hout waarvan er geen twee hetzelfde zijn! Maar dan gaan we over smaak en nostalgie praten!
Rob

Dank voor deze uitleg Rob, je theorie wordt steeds aannemelijker!
Het gekke is dat mijn Cosi bas wel degelijk gevoelig is voor vochtigheid e.d. Misschien een fractie minder dan mijn houten bas, maar toch duidelijk, en dat vind ik eigenlijk alleen maar jammer. Dat zo'n bas zo kleddernat gaat klinken onder de invloed van vochtig weer, dat willen we toch helemaal niet? Ik heb eens naast een binnenzwembad moeten spelen en toen duurde het 3 weken voordat die bas weer een beetje normaal klonk. Een ramp. Dat was dan wel mijn houten bas.

Vandaag zat ik met een contrabasbouwer en een natuurkundige in 1 ruimte en hebben we het hier over gehad. Volgens hen kwam het door het selectief herverdelen van vocht in de bas. Het schijnt onderzocht te zijn dat als je flink doorspeelt, sommige plekken van de bas meetbaar warmer worden. Uit die plekken zou dan vocht verdwijnen en zich op andere plekken settelen. Volgens de contrabasbouwer (Hamoen) kunnen zulke kleine veranderingen al resulteren in een enorm klankverschil. In mijn koolstofvezelbas zou het volgens hen om een herrangschikken van hars kunnen gaan.