Momenteel ben ik aan het proberen om een vibrato te spelen op lange tonen maar ik weet niet zeker of ik het goed doe. Voor een vibrato moet je de drukkende vinger van je linker hand wat naar voren en achteren laten rollen. Dit gaat het best als je linker duim geen contact maakt met de hals omdat de linker hand dan de vrijheid heeft om te bewegen. Echter, als deze duim geen tegendruk geeft dan moet het moment dat met de vinger op de toets wordt uitgeoefend t.o.v. de de onderkant van de pin door iets anders worden opgenomen. Dit gebeurt gedeeltelijk doordat de rechter duim onder tegen de toets drukt en gedeeltelijk doordat de kast tegen je lichaam afsteunt. Ongeveer vanaf de vijfde positie en hoger kan ik mijn linker duim weghalen en gemakkelijk een vibrato maken voor elke vinger van de linker hand.

Voor lagere posities dan ongeveer de vijfde, wordt het moment op de toets echter te groot wanneer de linker duim wordt losgelaten waardoor er een te grote kracht op de rechter duim komt. Je hebt dan tegendruk van de linkerduim nodig. Of je dan gemakkelijk een vibrato kan maken hangt af van de plaats van de linker duim t.o.v. de drukkende linker vinger. Het gaat alleen gemakkelijk als duim en vinger beiden ongeveer op dezelfde positie staan. Maar bij een bepaalde duimpositie zijn verschillende posities van de vingers mogelijk. Hoe ver de posities uit elkaar kunnen liggen hangt af van de mensuur van de bas, van welke duimpositie je gebruikt en van hoe lang en flexibel je vingers zijn (en waarschijnlijk ook van de techniek die je aangeleerd hebt). Als mijn duim in de derde positie staat dan kan ik met mijn vingers de 2e, de 3e, de 4e en de 5e positie aan. Bij hogere posities van de linker duim wordt het bereik van de vingers groter omdat de posities dichter bij elkaar liggen.

Het maken van een vibrato met bijvoorbeeld de duim op de 3e positie en de pink op de vijfde positie is voor mij haast niet te doen omdat de duim de beweging van de hand blokkeert. Moet je in zo'n situatie voor een vibrato de duim naar de 5e positie verschuiven?

Ik ben heel tevreden over mijn vibrato, maar het gaat zo vanzelf dat ik niet eens meer wist hoe ik het doe. Even de bas gepakt dus. Ik laat de linkerduim gewoon staan. Het voelt ook heel raar, zelfs krampachtig, om dat niet te doen vind ik. Ik zie er ook het nut niet van; zelfs als je een sterk vibrato maakt, maakt je linkerhand eigenlijk nog maar een kleine beweging, zodat je er helemaal geen last van hebt dat je duim tegen de hals rust. En het kost veel minder kracht op deze manier.

PS: als je teveel last hebt van je linkerduim om een vibrato te kunnen spelen, is er iets anders aan de hand: dan zit er echt veel te veel spanning in je linkerhand. Jij zet blijkbaar een aantal spieren vast die je niet eens hoeft te gebruiken. Dat is zeer gevaarlijk, daar kun je echt vreselijke blessures aan overhouden. Het is zaak voor jou om voor alles bezig te gaan met het bewust ontspannen van je linkerhand, Adriaan! Ikzelf merk niet eens dat die duim tegen mijn hals drukt, de linkerhand is ontspannen en staat allerlei manoeuvres toe, ik heb daar heel veel bewegingsvrijheid. Onderschat het gevaar niet van de spanning die nu blijkbaar in je linkerhand zit; het is echt bloedlink. Op deze manier ga je je forceren!

Als je een lange noot wilt spelen met je pink in de 5e positie, dan kost dat toch erg veel kracht als je je duim in de 3e positie hebt staan (ik neem tenminste aan dat dat betekent dat je duim ter hoogte van de G op de E-snaar staat). Voor een korte noot is dat geen probleem natuurlijk, maar met je duim in de 4e positie lijkt het me veel makkelijker om een lange volle toon aan te houden (of 5e en met je middelvinger pakken). Overigens lijkt me de pink ook nog eens de vervelendste vinger om een vibrato mee te spelen, aangezien je dan niet de ondersteuning van de ringvinger hebt, althans dat lijkt me zo. Ik speel nooit vibrato, dus ik kan het mis hebben natuurlijk.

Aangezien ik ooit op electrisch gitaar begonnen ben, wil ik de termen vibrato en tremelo nog weleens met elkaar verwarren. Die worden bij dat instrument nogal eens omgedraaid namelijk. Denk maar aan de tremelo hendel op een gitaar, die een vibrato mogelijk maakt en de vibrato-knoppen op de Twin Reverb waarmee je een tremelo kunt instellen. Wie dat toch ooit bedacht heeft...

Ik heb speciaal een 1/2 contrabas gekocht met een kleine mensuur (100 cm) omdat ik dan nog de basgitaartechniek van de linkerhand kan gebruiken waarbij alle vingers van de linkerhand los gebruikt worden. Daarbij heb ik een tamelijk lage snaarhoogte waardoor het geen moeite kost om de pink alleen te gebruiken zonder ondersteuning van de ringvinger. Bij de duim in de 3e positie is mijn wijsvinger dan voor de 2e, mijn middelvinger voor de 3e, mijn ringvinger voor de 4e en mijn pink voor de 5e positie. Als ik speel met gebruikmaking van losse snaren dan is de wijsvinger voor de 1e, de middelvinger voor de 2e, de ringvinger voor de 3e en de pink voor de 4e positie. Ik heb behoorlijk lange vingers waardoor zo gemakkelijk een chromatische toonladder te spelen is zonder wisseling van de duimpositie. Ik smokkel best wel eens met deze algemene vingerzetting en een kwint pak ik in de lage posities toch meestal met wijsvinger en pink in plaats van met middelvinger en pink.

Ik weet dat deze methode afwijkt van wat normaal op een contrabas gedaan wordt en dat deze methode op een 3/4 of een 1/1 contrabas ook niet goed mogelijk is. Maar dit staat los het maken van een vibrato. Ik denk dat Philip gelijk heeft en dat ik bepaalde spieren in de hand aanspan bij de duim op de 3e en de pink op de 5e positie. De vereiste flexibiliteit hangt ook af van de sterkte van de vibrato. Voor een echt sterk vibrato dan laat ik de duim voor de hogere posities toch liever even los. Ik speel met minimale druk en ik stop na een half uur intensief spelen niet vanwege pijn in mijn linker vingers maar vanwege een branderig gevoel in mijn wijsvinger van mijn rechter hand. Ik ben daarom toch niet bang dat mijn manier van spelen tot blessures zal leiden.

Er heerst onder veel bassisten de misvatting dat het een goed idee is om je vingers van de linkerhand boven de plek waarop je in de toekomst misschien de snaar wilt gaan inderukken te laten hangen, zodat je er snel bij kunt. Dit zorgt ervoor dat de vingers in een krampachtige spreidstand gebracht worden. Helemaal fout, wat mij betreft: je bent sneller op de gewenste plek als je je vingers ontspannen houdt. Het maakt niets uit of je een afstand mee moet overbruggen; als je je vingers ontspannen houdt, maak je probleemloos (zelfs grote) sprongen op je hals in een fractie van een seconde. Dat lukt niet met genoemde eerste techniek, juist vanwege de spanning van het gespreid houden van je vingers. Dan kan zelfs het overbruggen van een piepkleine afstand al voor problemen gaan zorgen. Echt, ontspanning is alles. Met onspanning heb je meer technische mogelijkheden, je verkleint je kans op blessures, je wordt minder afgeleid door kramp e.d. en verhoogt je speelplezier radicaal. Medebassisten, let erop of je wel ontspannen speelt en of je je (nog) meer kunt ontspannen!

Hoe minder overbodige bewegingen je met je handen maakt, hoe makkelijker en prettiger het uiteindelijk speelt – als je handen tenminste ontspannen zijn. Als je een vibrato met je pink wil leren spelen, kun je beter je linkerhand leren ontspannen, dan iets te verzinnen om de spanning er in te kunnen houden, zoals dat loslaten van je hals is met je duim. Richt je op ontspanning en de voordelen zullen legio zijn, dus niet alleen voor het spelen van vibrato.

Ik zeg niet dat ik mijn vingers gespreid houd omdat ik ze voor een bepaalde positie wil gebruiken. De vinger beweegt pas naar de betreffende positie vlak voordat ik de toon ga spelen. Ik speel met deze techniek al jaren heel ontspannen op een basgitaar en ik merk dat het op een contrabas ook steeds gemakkelijker gaat ook al is daar de afstand tussen de posities wat groter. Ik maak waarschijnlijk wat meer bewegingen met mijn vingers maar minder met mijn duim dan met de gebruikelijke methode waarbij meer van positie gewisseld wordt. Een dergelijk onderwerp is moeilijk via het pannel te bespreken omdat je eigenlijk moet zien en horen wat ik doe.

Dat is ten dele waar. Toch is er maar één conclusie mogelijk als je duim je deze problemen geeft: er zit spanning waarvan je je het bestaan niet bewust bent. Dat is helemaal geen schande, maar wel heel erg het onderzoeken waard.