Bij mijn contrabas neem ik waar dat als ik de losse E-naar hard aansla dat het volume dan eerst afneemt maar na ongeveer drie seconden weer toeneemt. Bij de andere drie snaren gebeurt dit niet. In eerste instantie leek mij dit onmogelijk omdat de amplitude van een trillende snaar afneemt t.g.v. de wrijving met de lucht.

Ik heb voor het verschijnsel de volgende verklaring bedacht en ik heb er geen idee van of deze verklaring klopt en of dit bekende materie is of niet. De E-snaar wordt aangeslagen in een richting die een hoek maakt van ongeveer 30° met het bovenblad en hij trilt in eerste instantie ook in dit vlak. De trilling van de snaar wordt via de losse kam overgedragen aan het voorblad en via de stapel ook aan het achterblad. Deze bladen trillen vooral in een richting haaks op beide bladen.

Het geluidsvolume dat wij waarnemen komt voor het grootste deel van de trilling van het voor- en het achterblad en maar voor een klein deel van de trilling van de snaar zelf. Als de bladen eenmaal trillen dan ontmoeten de geluidstrillingen van de bladen de trillende snaar en hebben de neiging om de snaar te laten trillen in dezelfde richting. Het vlak waarin de snaar dan het makkelijkst trilt moet daarvoor ongeveer 60° verdraaien en dit kost tijd. Als het vlak waarin de snaar trilt eenmaal 60° verdraaid is dan trilt de snaar dus haaks op de kast maar in deze richting kan hij zijn trilling veel beter via de losse kam aan het voorblad overdragen. Daardoor neemt het geluidsvolume van de bladen toe ondanks dat de amplitude van de snaar intussen kleiner is geworden.

De andere drie snaren worden aangeslagen in een richting die meer evenwijdig is aan het voorblad en het vlak waarin de snaar trilt moet daardoor verder roteren, wat langer duurt, voordat het haaks op de kast staat. De amplitude van deze snaren is dan al zo veel afgenomen dat het effect niet optreedt.

Dit effect van rotatie van het vlak waarin de snaar trilt verklaart ook waardoor een snaar tegen de hals kan klapperen pas even nadat hij aangeslagen is.

Het effect dat het volume iets toeneemt na de aanslag, ken ik eigenlijk zowel van mijn contrabas als van mijn fretloze basgitaar. Om die reden heb ik daarnaast ook een befrette basgitaar, voor als ik (nog) ritmischer wil spelen. Op die laatste gitaar is het hoogste volume er namelijk meteen bij de aanslag. Klopt dat wel met dit verhaal?

Ik heb nog eens goed naar het trillen van de snaar gekeken. Bij mijn bas is de hals bol maar ter plaatse van de E-snaar zit er een plat vlak dat ongeveer een hoek maakt van 30° met een vlak dat getrokken kan worden door de randen van het bovenblad. Ik sla de snaar hard aan in de richting van dit vlak en ik kijk naar de snaar in een richting haaks op dit vlak. Wat ik dan zie is dat de amplitude van de snaar in de richting van dit vlak gelijdelijk afneemt. Wanneer ik echter kijk evenwijdig aan dit vlak zie ik dat de amplitude haaks op het vlak al na ongeveer 1 seconde sterk toeneemt en dan weer afneemt. Dit is makkelijk te zien als je een donker vlak achter de snaar houdt.

Je kunt dus duidelijk zien dat de component van de snaartrilling in een vlak haaks op het bovenvlak van de klankkast toeneemt. Om te weten wat er nu precies gebeurt zou je de snaarbeweging eigenlijk moet filmen met een high speed camera. Om er zeker van te zijn dat het geluidsvolume werkelijk toeneemt zou je de geluidstrilling eigenlijk op een scoop moet zetten.

Ik heb het effect van toename van de sustain verklaard door de respons van de klankkast op de snaar en als dat de oorzaak is zou het bij een instrument zonder klankkast dus niet moeten voorkomen. Ik neem het bij mijn fretloze bas niet waar maar ook niet bij mijn accoustische bas maar die heeft natuurlijk een veel kleinere kast dan mijn contrabas.

Als ik goed luister naar de trillende snaar van mijn contrabas dan lijkt het zelfs of er na het eerste aanzwellen en afnemen van de toon nog weer een aanzwellen en afnemen is. Dit zou erop kunnen duiden dat het effect een totaal andere oorzaak heeft. Ik denk dan aan het volgende:

De snaar wordt normaal aangeslagen op ongeveer 1/4 van de snaarlengte vanaf de onderkant. Op dit punt heeft de tweede harmonische de maximale amplitude. Direct na het aanslaan klinkt de tweede harmonische daardoor te hard. De snaar is dan niet in balans en een deel van de trillingsenergie uit de tweede harmonische zal getransformeerd worden naar de eerste harmonische die daardoor harder wordt en dat is wat we horen. Maar de zaak schiet door en even later wordt er weer energie van de eerste omgezet naar de tweede.

Ik heb eens een analoog proefje gezien met een hele slappe veer waar een massa aan hing. De oscillerende beweging van de veer werd na een bepaalde tijd geheel omgezet in een torsiebeweging en daarna weer geheel in een oscillatie. Maar los van dit mogelijke effect blijft het effect bestaan dat de trillingsrichting van de snaar verandert.

Ik denk dat je laatste verklaring meer in de buurt komt.

Ik wou een verhaal beginnen over 'buiken' en 'knopen', maar iemand anders heeft dat wat uitvoeriger al op Wikipedia gedaan: Snaar (muziek).