Alles wat met bassen te maken heeft is welkom!
Beste mensen
Afgelopen dagen heb ik een rapport geschreven genaamd "Akkoorden voor basgitaar en contrabas". Philip is zo vriendelijk geweest om dit rapport met een link op zijn website te zetten zodat iedereen het kan downloaden. De link is: http://baumgarten.nl/adriaankragten.html
In dit rapport worden de vingerzettingen gegeven voor veertien type akkoorden voor alle twaalf toonaarden en voor de twaalf laagste posities. Het rapport is een gewoon Word-bestand en heeft 16 pagina's.
Adriaan Kragten
Omdat mijn rapport over akkoorden ook bruikbaar is voor basgitaristen heb ik er op het basgitaarforum (bij Techniek & lessen) ook een mededeling over geplaatst. Er zijn als snel behoorlijk wat reacties (positieve en negatieve) op gekomen en hoewel ik eerst niet van plan was om daar op het basgitaarforum op te reageren kon ik dat toch niet laten. Dus misschien leuk om die discussie daar ook eens te bekijken.
Hoi Adriaan,
Ik zie dat de nodige bassisten op dat basgitaarforum de stof wat droog vonden. Het is maar net hoe je jouw rapport gebruikt natuurlijk. Het leuke is, dat je in een oogopslag kunt zien welke vingerzettingen er mogelijk zijn om een specifiek akkoord te gebruiken dat jij hebt beschreven. Dat is reuze handig en leuk natuurlijk! Terzijde: er zijn natuurlijk oneindig veel akkoorden; een geluk dat je niet de pretentie hebt uitputtend te wilen zijn... Dat zou een word document opleveren van op zijn minst meer dan 10000 pagina's!
Groet Philip
Bladzijde 1, 2, 13 en 14 van het rapport zijn licht gewijzigd. In het rapport worden drie drieklanken, negen vierklanken en twee vijfklanken behandeld dus totaal 14 type akkoorden. Voor alle 12 toonaarden komt dat neer op 12 * 14 = 168 akkoorden. Als we er van uitgaan dat een akkoord een opeenstapeling van tertsen is en als we alleen die akkoorden tellen die ook echt gebruikt worden en die geen omkering zijn van een ander akkoord, dan zijn er nog een beperkt aantal extra vierklanken maar er zijn veel meer vijfklanken dan de twee die door mij vermeld zijn. De schatting van Philip van 1000 verschillende akkoorden zal dus aardig in de buurt zitten
Ik heb nog eens na zitten denken over de vraag hoeveel akkoorden er nu eigenlijk zijn. Dat hangt er sterk af van wat je een akkoord noemt. Stel definieer een akkoord als een opeenstapeling van tertsen. Stel neem alleen kleine en grote tertsen (een overmatige terts is eigenlijk een reine kwart en een verminderde terts is eigenlijk een grote seconde).
Je hebt dan vier drieklanken met als basistoon C namelijk C-Es-Ges, C-Es-G (Cm), C-E-G (C) en C-E-Gis (C+). De eerste is een hardverminderde drieklank en die heb ik niet genoemd in mijn rapport omdat daarvoor meestal de vierklank Cdim of Cm7 mol 5 gebruikt wordt.
Je hebt veel meer vierklanken variërend tussen allemaal kleine tertsen en allemaal grote tertsen en alle combinaties daar tussenin. Dit geeft vanuit C:
C-Es-Ges-Beses (Cdim), C-E-G-Bes (C7), C-Es-G-Bes (Cm7), C-Es-Ges-Bes (Cm7 mol 5), C-E-Gis-B (C+ maj7)
C-E-G-B (C maj7), C-Es-G-B (Cm maj7) en C-E-Gis-Bis.
De C+ maj7 heb ik in mijn rapport niet genoemd omdat meestal de drieklank C+ gebrukt wordt. Bij het stapelen van drie grote tertsen, dus bij C-E-Gis-Bis komt de C ook een oktaaf hoger als Bis voor en dit telt harmonisch niet. Het laatste akkoord is dus hetzelfde als een C+.
Op deze manier kom ik dus tot zeven vierklanken.
Daarnaast noem ik in mijn rapport ook nog een vierklank waarin een overmatige terts voorkomt
(Csus4-7) en twee vierklanken waarin een verminderde terts voorkomt (C6 en Cm6).
Het analyseren van het aantal mogelijke vijfklanken zou op dit forum te veel ruimte in beslag nemen en hoewel het er behoorlijk wat zijn is het aantal toch niet onbeperkt. Ik heb het niet uitgezocht maar ik schat dat het er ongeveer 20 zijn bij gebruik van alleen kleine en grote tertsen en misschien dertig als ook verminderde tertsen meegenomen worden. Ik kom dan totaal op ongeveer 40 type drie-, vier- en vijfklanken en voor twaalf toonaarden levert dit 480 akkoorden op.
Het aantal zesklanken is nog weer veel hoger dan het aantal vijfklanken maar zesklanken worden niet veel gebruikt, zeker niet op een contabas. Je kunt natuurlijk theoretisch een oneindig aantal tertsen op elkaar stapelen maar zelfs op een piano ben je vanwege je tien vingers beperkt tot negen tertsen. Ik denk dat een aantal van ongeveer 1000 praktisch te gebruiken verschillende akkoorden dan ook een realistische schatting is.
Ik heb me beperkt tot grote en kleine tertsen omdat er dan nog heel aardig mee te rekenen is. Als je kwarten (en secondes) ook meeneemt wordt het aantal mogelijkheden wel erg groot terwijl er toch heel veel theoretisch mogelijke akkoordtypen niet echt gebruikt worden. Maar in de praktijk komen akkoorden met kwarten en secondes inderdaad voor en daarom heb ik het berekende aantal akkoorden met tertsen, nog eens aanzienlijk verhoogd om tot het werkelijke aantal akkoorden te komen dat in de praktijk gebruikt wordt.
Ik heb ook vijfklanken met tertsen nog eens uitgeschreven en vind dat er daarvoor 16 mogelijkheden zijn. Het blijkt dat het aantal mogelijkheden verdubbelt als je één toon meer neemt. Voor zesklanken zijn er dus 32 en voor zevenklanken 64 mogelijkheden. Wel vallen de opties met meer dan drie kleine tertsen en meer dan twee grote tertsen eigenlijk af omdat dat al dim, respectievelijk plus akkoorden zijn.
Ik ken maar twee akkoorden waar een kwart in voor komt. Bij het 7sus4 akkoord wordt de eerste grote terts vergroot tot een kwart, dus bij C als basistoon krijg je C-F-G-Bes. Dit akkoord staat in mijn rapport.
Het C7 mol 10 akkoord heeft, bij C als basistoon, als opbouw C-E-G-Bes-Es. Het interval Bes-Es is dus een kwart. Het leuke van dit akkoord is dat er een E en een Es in voorkomen en dat je daardoor op dit akkoord in majeur en in mineur kunt improviseren.
Nou ja, een #9 zou in dit geval dus eigenlijk #D moeten heten. Er bestaat nogal een controverse, er zijn jazzmuzikanten die te vuur en te paard de stelling verdedigen dat een kruis negen onzin is en dat het per se een mol tien hoort te heten. Ook de andere partij kent fanatieke aanhangers. Eerlijk gezegd snap ik niet zo goed waar ze zich druk over maken. Als je een bepaalde klank wilt spelen, speel hem dan maar, denk ik dan. De rest lijkt me tijdverspilling. Ken je trouwens het sus9 akkoord? Ook bij de susakkoorden worden zo nu en toevoegingen gespeeld.
Als je een akkoord ziet als een opeenstapeling van tertsen komen alle tonen op oneven trappen. Dan zou een 7 mol 10 dus een 7 kruis 9 moeten heten. Maar ik ben in de muziek die wij met ons jazz kwintet spelen (waarin ik trouwens trompet en bugel speel en geen basgitaar) tot nu toe alleen maar 7 mol 10 tegen gekomen en daarom heb ik het ook maar zo genoemd.
Een sus9 zegt me niets. Als sus komt van suspended betekent het zoiets als tijdelijk buiten werking gesteld. Weet je hoe de opbouw is voor een Csus9-akkoord?
Lees je geen realbook in je kwartet? In vrijwel alle realbooks staat #9 i.p.v. b10. Omddat een susakkoord altijd een sus 4 akkoord is, wordt dat 4 meestal weggelaten. De 9 is een toevoeging, het is dus gewoon een sus4 akkoord met een negen erbij. zo heb je ook sus 13.
